|

Ergenlikte Beslenmenin Önemi

healthy-eating-plans

Ergenlik genellikle 10 yaşında başlar, 18-20 yaşlara kadar devam eder. Hem büyümenin hızlanması hem de etkinliklerin artması enerji ve besinlere olan gereksinimi arttırır. Buna karşın ev dışında fazla zaman geçirilmesi, ayaküstü yenen gıdalara yönlenmeye ( patates kızartması, hamburger, pizza, döner, kola, tost vs. ) neden olmaktadır.

Bu gıdalar büyüme ve gelişme için yeterli olmadığı gibi şişmanlık, kansızlık, diş ve diş eti problemleri, guatr, kemik gelişim bozukluklarına yol açmaktadır. En sık karşılaşılan durumlar ise, kahvaltı yapmamak, öğün atlamak, akşam yemeklerinde fazla beslenmektir. Böyle davranmakta ısrarcı olmak şişmanlığa kucak açmak demektir.

Adet Kanamasının başlamasıyla kan kaybı başlayan kız çocukları yeterli demirli gıda alamazsa kansızlık başlar. Kansızlık ise günlük aktivitesi hatta okul başarısını bile etkileyebilir. Bu nedenle  et ve kuru baklagillerden oluşan en az üç porsiyon yemek tüketmelidir. ( bir yumurta, bir köfte, 4 -5 kaşık etli sebze yemeği, 4-5 kaşık kuru fasulye, nohut, mercimek )

Erişkin kemik gelişiminin %50 den fazlası ergenlikte olmaktadır. Günlük 1200 mg kalsiyum gereksinimi vardır. Bunu karşılamak için üç su bardağı süt veya yoğurt ve peynir tüketilmelidir.

Guatr Hastalığı da bu dönemde karşılaşılan hastalıklardandır. Yeterince bu dönemde iyot alınmazsa, tiroid bezi büyür. Bu nedenle iyotlu tuz kullanmak en pratiğidir.

Ergenlik Döneminde yeme alışkanlığı iyi gelişmezse,aşırı şişmanlık,buna bağlı takıntılar(açlık grevi gibi gıdaları reddetme, yediklerini kusma) olursa ciddi problemlere dönüşebilir. Çok dikkatli olunmalıdır. Gerekirse psikolojik destek alınmalıdır.

SAĞLIKLI BESLENMEDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR:

Mutlaka kahvaltı yap,

Üç öğün beslen,

Sucuk, sosis, salam, kızarmış patates, pizza, hamburger gibi yiyeceklerden uzak dur,

Kola, hazır meyve suları, şekeri bol içeceklerden ziyade su, ayran, maden suyu iç,

Sofraya otur, ayak üstü yemek alışkanlığından vazgeç,

Günde iki ara öğün meyve ye.

|

Geçikmiş Ergenlik Gelişimi

Gecikmis PuberteGecikmiş Ergenlik Gelişimi; 13 yaşına kadar meme gelişimin olmaması durumu nadir görülmesine rağmen  genetik veya  beyinde hormonların yapımını uyaran merkezlerdeki bir bozukluğa bağlı olabileceğini düşünülür. Bu çocukların %26 sın da anormal genler bulunur. Bundan başka, yetersiz beslenme, aşırı kilo kaybı, böbreküstü bezlerinin fazla çalışması, hipofiz bezlerindeki yetersizlik, süt hormonu üreten bezin aşırı çalışması neden olabilir.

Meme gelişimi 13 yaşına kadar başladığı halde  ortalama 4.5 yıl geçtiği halde (18 yaşına geldiği halde ) adet başlamaz ise araştırma gereklidir. Bu durumda hormon tetkikleri (FSH,LH,TSH,PRL), genetik araştırma ( Turner Sendromu ), enzim tetkikleri ( 17alfa hidroksilaz enzim eksikliği ) yapılır. Tanı konur konmaz tedaviye başlanır. Tedavi psikolojik destek ve hormon tedavisi şeklindedir.

|

Erken Ergenlik Gelişimi

Erken PuberteErken ergenlik (erken pubertal gelişim); Genellikle yaşamın ilk yılları içinde görülen meme gelişiminin başlaması hafif östrojen hormonunun yükselmesine bağlı olup, önemsenecek bir durum değildir. Tedavi gerektirmez. Yapılan ultrasonografik muayenede patoloji yoktur.

Androjen dediğimiz erkeklik hormonunun artmasına bağlı, 8 yaşından önce cinsel kıllar ortaya çıkması, araştırılması gereken bir durumdur. Eğer böbreküstü bezlerinde enzim eksikliği saptanmaz ise önemli değildir. Tedavi gerekmez. Takip edilir ve sonunda kıllarda artış görülebilir. Bu çocuklar genellikle  kilolu ve uzun boyludur.

Erken  adet görme nadiren görülür. Eğer görülürse enfeksiyon, vagende ( haznede ) yabancı cisim, yaralanma veya o bölgenin tümörleri akla gelmelidir.

|

Ergenlikte (puberte) Meme Gelişimi

meme-gelisimi

Ergenlikte Meme Gelişimi (Telarş), ilk olarak ortaya çıkar.Meme gelişi ile kıllanma eş zamanlı olmayabilir. Meme Gelişimi 5 EVREDE gerçekleşir.

EVRE 1. Çocuksu bir meme,

EVRE 2. Meme tomurcukları belirgin, meme ucu yükselmiş,aerola dediğimiz meme etrafının çapı artmaya başlar,

EVRE 3.Meme ve aerola büyümesi dah artmış yandan belirginleşmeye başlar,

EVRE 4. Meme büyümüş aşırı bir çıkıntı oluşturur,

EVRE 5. Erişkin memesi  halinde gelir.

Meme Gelişmesi  4 yıl sürer ,bazen 1.5 yılda hızlı bir şekilde büyüdüğü gibi, 9 yıla kadar da yavaş bir şekilde büyüyebilir.Meme gelişimi 8 yaş gibi erken bir dönemde de başlayabilir

|

Ergenlikte Cinsel Kıllanma (Telarş)

ergenlik

Cinsel kılların gelişimi (pubik kıllanma); meme tomurcuklanmasını takiben 2 yıl içinde gerçekleşir. Hem erkeklerde hem de kızlarda ergenlikten sorumlu hormon ÖSTROJEN dir. Erkek çocuklarında adrojen dediğimiz erkeklik hormonu östrojen hormonu üzerinden yapılır. Kız çocuklarında östrojen hormonu rahim dokusunda gelişmeye yol açar ve bu hormonun etkisiyle de adet görmeye başlarlar. Cinsel kıllanma 5 EVRE de gerçekleşir. 2yıl ile 5yıl kadar sürer ( ortalama 3 yılda tamamlanır)

1.Evre; kasıklarda kıl yoktur,

2.Evre; kuku bölgesinde siyah düz kıllar vardır

3.Evre; siyah ser kıllar kıvrıklaşır,ve yukarı doğru yayılmaya başlar,

4.Evre; yayılama artmış, fakat üçgen doldurulmamıştır,

5.Evre; üçgen tamamen doldurulmuş ve erişkin tipindedir.

Koltuk altı kıllanma bu kıllanmadan bir yıl sonra başlar.

|

Puberte (Adolesan) Nedir?

PubertePUBERTE, sekonder cinsel karekterlerin ortaya çıktığı, büyümenin hızlandığı, adet kanamasının başladığı ve doğurganlık yeteneğinin kazanıldığı bir zaman dilimidir. Kısaca çocukluktan erişkinliğe geçiş sürecidir.

Bu dönemin başlaması genetik, coğrafya, genel sağlık durumu, beslenme, kilo ve psikolojik faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterir. Ergenlikte en belli başlı belirtiler; büyümede artış, meme büyümesi (telarş), cinsel kılların çıkması(adrenarş) ve adet görmedir. (menarş). Ortalama 4.5 yıl kadar olup, 1.5 yıl kadar kısa 4 yıl kadar da uzun sürebilir.

Meme gelişimi 10-12 yaşlar arası,

Kasık  bölgesinin  kıllanması(pubik kıllanma) 12-14 yaşlar arası,

Davranış değişiklikleri, 12-14 yaşlar arası,

Adet görmeye başlama, 12-14 yaşlar arası,

Koltuk altı kıllanma (adet görmeyle beraber olabilir) 12-14 yaşlar arası

Memenin erişkin hale gelmesi 14-16 yaşlar arası olur.

|

Kızlık Zarı (Himen)

0-(9)Kızlık Zarı(himen): küçük dudaklar (labiaminora) ile hazne (vagina)  arasında değişik şekillerde, ortasında genellikle kan ve akıntıların dışarı akmasını sağlayan deliği bulunan  mukozal bir oluşumdur. Hazneye  iki parmak kalınlığında herhangi bir cisim girdiğinde yırtılan ve kanayan oluşum, çok nadir hallerde; esnek olduğu için yırtılmaz ve de kanamaz. Yırtılan kızlık zarının tamiri zordur.